سیراف در بعضی نوشته‌ها صیراف نیز نوشته شده است . شهری باستانی واقع در بخش مرکزی شهرستان کنگان در استان بوشهر یکی از آثار تاریخی و از نقاط دیدنی استان بوشهر در جنوب ایران است . سیراف یکی از قدیمیترین بنادر ایران است که زمانی دارای رونق فراوانی بوده است . شهر باستانی «سیراف» دارای معماری خاصی می‌باشد که بسیار شبیه به روستای ماسوله در شمال کشور می‌باشد ، بندری که در آن زمان بیش از سیصد هزار نفر جمعیت داشته و به دلیل آزادمنشی دینی در این بندر بین‌المللی پیروان مذاهب گوناگونی همچون : زرتشتیان ، مسیحیان ، مانویان ، یهودیان ، بوداییان و اقوامی همچون : رومیان ، یونانیان و چینی ها در این بندر زندگی می کرده‌اند .
گورستان های بازمانده از پیروان دین های گوناگون در این شهر باستان نشانگر این آزادی دینی این بندر ایرانی ست . سیراف پررونق ترین بندر کشور بود که روابط تجاری زیادی با روم و یونان در اروپا و ماداگاسکار در آفریقا تا کانتون چین در آسیا در دوره‌های ساسانی و اسلامی داشت . سفال های بازمانده با نقش های گوناگون ، پارچه ها و زیورآلات ، معماری های گچی و اتاق های آذین شده به آثار هنری و ساختمان های دو سه طبقه بخشی از میراث بجا مانده از آن تمدن است . اما زمین لرزه مرگبار هفت روزه سال سیصد و شصت و هفت هجری قمری مدفون شدن کامل این بندر را در پی داشت . از این روست که سیراف پمپئی ایران نامیده شده است .
بازمانده‌های این شهر باستانی در نزدیکی بندر سیراف کنونی دیده می‌شود . سیراف زمانی از بندرهای اصلی ایران و خاورمیانه و محل پهلوگیری کشتی‌های بزرگ بود . بازرگانان سیرافی به دوردست‌های آسیا و آفریقا سفر دریایی می‌کردند . آنچه از سیراف بازمانده ، حفره‌های سنگی کنده شده بر شیب تبه‌های سنگی است که گویا بعد از اسلام به عنوان قبر نیز استفاده شده‌اند . همینطور سنگچین‌ها ، چاه‌ها ، سنگ‌فرش‌ها و غارهایی شبیه آتشگاه در دل کوه‌ها بجا مانده است .
غلامرضا معصومی ، محمدحسین سمسار ، رضا طاهری و سید قاسم یاحسینی تاریخ نگارانی بوده‌اند که به صورتی مبسوط سیراف را در حوزه‌های باستان‌شناسی و بناهای تاریخی ، وضعیت اجتماعی ، موقعیت جغرافیای تاریخی و اجتماعی و مشاهیر آن شرح داده‌اند . در کتاب سکه‌های سیراف مرتضی قاسم بگلو ناگفته های بسیاری از تاریخ این شهر بیان و نکات مهمی از ارتباطات تجاری بین‌المللی آن آشکار گردیده است .
دخمه های باستانی در ارتفاعات مشرف بر دامنه کوه های شمالی سیراف قرار دارند ، محققان از آن بعنوان حوضچه های نگهداری و استعمال آب باران و یا به عنوان قبور سنگی یاد می‌کنند . به احتمال زیاد می‌توان گفت که گودالهای حفر شده بر پهنه کوهستان سیراف در ابتدا به منظور جمع آوری و استحصال آب ایجاد شده‌اند و آنچه که بعدها توسط افرادی مورد استفاده به عنوان گورهای فردی یا خانوادگی شده در روزگارانی زیاد پس از احداث اولیه اینان صورت گرفته است .
پیدا شدن استخوان و آثار مردگان درون برخی از این حوضچه‌ها نه تنها منکر سیستم استحصال و ذخیره آب نمی‌باشد بلکه با دقت بر گورهای یافته شده و وجود لایه‌ای از قشر نفوذ ناپذیر ساروج درون حوضچه‌های استفاده شده به عنوان قبر ، به نکاتی موید روش تأمین آب در شهر باستانی سیراف پی برده می‌شود .